Poljoprivredni institut Republike Srpske Banja Luka osnovan je 03. jula 1947. godine pod imenom Poljoprivredni zavod. Institut ima sopstvene poslovne objekte i upravnu zgradu, te moderno i funkcionalno opremljene laboratorije, koje omogućavaju Institutu da prati aktuelne naučno-istraživačke tokove u oblasti poljoprivrede. Osim toga, Institut posjeduje i vlastite zemljišne površine i prateću mehanizaciju za izvođenje ogleda i sjemensku proizvodnju, kao i vlastiti doradni centar.

   U cilju efikasnijeg rada, aktivnosti Instituta definisane su kroz rad devet zavoda, i to: Zavod za strna žita, Zavod za kukuruz, Zavod za industrijsko bilje, Zavod za krmno bilje, Zavod za povrtarstvo, Zavod za voćarstvo i vinogradarstvo, Zavod za zaštitu bilja, sjemenarstvo i biotehnologiju, Zavod za agroekologiju i Zavod za stočarstvo.

   Institut obavlja osnovna, primjenjena i razvojna istraživanja iz oblasti poljoprivrede od opšteg interesa, odnosno strateškog značaja za Republiku Srpsku.

   Institut je respektabilna naučna ustanova sa najdužim naučno-istraživačkim iskustvom u Republici Srpskoj i Bosni i Hercegovini. U Institutu trenutno radi 92 radnika od kojih su sedam doktora nauka, osam magistara, jedan master  i 24 sa visokom stručnom spremom. U poslednje tri godine na Institutu je u radni odnos primljeno 16 mladih sa visokom stručnom spremom. Ogledna polja i laboratorije Instituta se koriste za edukaciju i obavljanje prakse studenata Poljoprivrednog fakulteta Banja Luka. Poslednjih godina, pored domaćih i studenti iz drugih zemalja (na međunarodnoj razmjeni), postdiplomci i doktoranti, na Institutu rade diplomske radove, magistarske teze i doktorske disertacije iz raznih oblasti poljoprivrede. Tako Institut daje značajan doprinos razvoju nauke iz oblasti poljoprivrede u Republici Srpskoj.

   Institut posjeduje vlastite sorte strnih žita, krmnog bilja, industrijskog bilja, povrća i hibride kukuruza. Do sada je Institutu priznato 14 sorti pšenice, jedna sorta ječma, dvije sorte tritikalea, jedna sorta raži, četiri sorte soje, četiri sorte lucerke, dvije sorte smiljkite, četiri sorte trava, jedna sorta graška, jedna sorta paprike i osam hibrida kukuruza. Institut vrši istraživanja na brojnim autohtonim sortama i populacijama.

   Institut posjeduje namjensku mehanizaciju i dobro obučen kadar za eksperimentalna  istraživanja i proizvodnju viših kategorija sjemena ratarskih biljnih vrsta.

   Savremene laboratorije Zavoda za agrohemiju i agroekologiju i Zavoda za zaštitu bilja, sjemenarstvo i biotehnologiju predstavljaju osnov za uključivanje Instituta u evropske projekte očuvanja životne sredine i proizvodnje zdravstveno bezbjedne hrane. Naučno-istraživačka djelatnost Instituta odvija se kroz osnovna, primijenjena i razvojna istraživanja.

   Institut ima i vlastitu kolekciju biljnih gena u kojoj se čuva i održava veliki broj autohtonih sorti, različitih populacija, novih sorti i hibrida gajenih biljaka. Kolekcije biljnih gena predstavljaju izvor neophodnih gena za stvaranje novih sorti i hibrida, a od bogatstva kolekcije biljnih gena zavisi i rad na oplemenjivanju i stvaranju novih sorti.